Περιγραφή

1. Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την αναπαράσταση μέσω του λόγου χώρων, προσώπων, αντικειμένων, φαινομένων, γεγονότων κλπ.

2.    Η περιγραφή ως είδος κειμένου συνδέεται με τον χώρο.

ü  Η περιγραφή εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς: ανάγκη για προσωπική έκφραση και επικοινωνία, ψυχαγωγία αλλά και ικανοποίηση πρακτικών αναγκών.

ü  Γι’ αυτό και συναντάμε περιγραφικά κείμενα σε διάφορους τομείς:  λογοτεχνία, επιστήμη, σχολικά βιβλία, εφημερίδες, πρακτικούς οδηγούς, διαφημίσεις, ενημερωτικά φυλλάδια, μικρές αγγελίες.

3.    Είδη περιγραφής

τοπίου, προσώπου, αντικειμένου, κτιρίου, φυσικού φαινομένου, έργου τέχνης, συναισθηματικών καταστάσεων

4.    Η περιγραφή διακρίνεται επίσης σε:

ü  αντικειμενική → κυρίως σε κείμενα πληροφοριακά (π.χ. εγκυκλοπαίδειες, τεχνικά εγχειρίδια, ρεπορτάζ, δελτία καιρού κλπ.)

  ·    αυτός που περιγράφει αποφεύγει να αναμειχθεί προσωπικά ή να δηλώσει την  τάση του απέναντι σε αυτό που περιγράφεται· έτσι απουσιάζουν τα σχόλια, η διατύπωση γνώμης και η έκφραση συναισθημάτων

·    κυριαρχεί το γ΄ πρόσωπο

·    απουσιάζει η μεταφορική γλώσσα

·    χρησιμοποιείται παθητική σύνταξη

ü    υποκειμενική → κυρίως στη λογοτεχνία

·   παρουσία του α΄ προσώπου

·    χρήση ποιητικής (μεταφορικής) γλώσσας

·    έντονο προσωπικό-βιωματικό στοιχείο

·    έκφραση συναισθημάτων ή διατύπωση προσωπικών κρίσεων ή σχολίων

5.    Η επιλογή του υλικού της περιγραφής συνδέεται / εξαρτάται:

ü  από την οπτική γωνία / τη θέση αυτού που περιγράφει στον χώρο

ü  από την ιδιαίτερη προσωπικότητα, τον χαρακτήρα του ατόμου που περιγράφει

ü  από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα

6.    Η γλώσσα της  περιγραφής χαρακτηρίζεται από:
σαφήνεια - ακρίβεια
χρησιμοποιούνται επίθετα (για σταθερές ιδιότητες) που δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα
κυριαρχεί ο ενεστώτας  και οι εξακολουθητικοί χρόνοι (δηλώνουν τη διάρκεια, τη    μονιμότητα του αντικειμένου που περιγράφεται)
χρησιμοποιούνται συχνά τα βοηθητικά ρήματα (είμαι και έχω)
χρησιμοποιούνται επιρρήματα για να αποδώσουν προσωρινές ιδιότητες των στοιχείων που περιγράφονται

1.  Περιγραφή τοπίου

ü  Έχει ως αφετηρία το γενικό (γενικές εικόνες) και προχωρά προς το ειδικό (πιο λεπτομερειακές εικόνες).

ü  Οργανώνεται:

α. με βάση το σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί βλέπει τον χώρο

β. με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα

→ από μακριά πάμε κοντά

→ από βόρεια πάμε νότια

→ από κάτω πάμε πάνω και το αντίστροφο

ü  Σε άλλα είδη περιγραφής (προσώπου, ζώου, αντικειμένου κλπ.) η οργάνωση του κειμένου ακολουθεί μια πορεία από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα κύρια-σημαντικά στοιχεία κλπ.

          
Βασική δομή περιγραφής τοπίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
παρουσίαση της ταυτότητας του τόπου / χώρου και της προσωπικής μας σχέσης με αυτόν    
η θέση του στον χώρο

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

αισθητηριακές παρατηρήσεις → γενική εικόνα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, λεπτομερής περιγραφή

πληροφοριακά στοιχεία → ιστορικά στοιχεία, πληροφορίες για τη ζωή σε αυτόν τον τόπο / χώρο

προσωπικές σκέψεις → αξιολόγηση του τόπου / χώρου (πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα), σκέψεις (προσωπικές ή άλλων) για τον τόπο / χώρο

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

συμπεράσματα, σκέψεις και συναισθήματα, αναφορά στο μέλλον          

2.  Περιγραφή προσώπου
εξωτερικά χαρακτηριστικά, τυπικά (ύψος, χρώμα ματιών, σχήμα προσώπου) που μπορεί να είναι κοινά σε πολλά άτομα και ιδιαίτερα που κάνουν τα άτομο να ξεχωρίζει (π.χ. ένα σημάδι, μια ιδιαιτερότητα στην εμφάνιση κ.λπ.)
στοιχεία του χαρακτήρα του (αρετές, ελαττώματα, απόψεις, ιδέες κ.λπ.)
τρόποι συμπεριφοράς του απέναντι στους άλλους (πώς συμπεριφέρεται στην οικογένειά του, στους φίλους του, στη δουλειά του κ.λπ.)
ιδιαίτερες κλίσεις ή συνήθειες
γενικές κρίσεις για το άτομο αυτό, δικές μας ή άλλων

    Βασική δομή περιγραφής προσώπου
    ΠΡΟΛΟΓΟΣ
 παρουσίαση της ταυτότητας του προσώπου και της προσωπικής μας σχέσης με αυτό
 η θέση του στην κοινωνία
    ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

·        γενική εικόνα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

·        λεπτομερής περιγραφή (σώμα, ένδυση, συμπεριφορά)

·        πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του

·        πληροφορίες για τον χαρακτήρα του

·        αξιολόγηση του προσώπου (προτερήματα-ελαττώματα)

·        σκέψεις (προσωπικές ή άλλων) για το πρόσωπο

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

           συμπεράσματα, σκέψεις και συναισθήματα, αναφορά στο μέλλον

3.  Περιγραφή αντικειμένου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
παρουσίαση της ταυτότητας του αντικειμένου και της προσωπικής μας σχέσης με αυτό 
η θέση του στον χώρο
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
αισθητηριακές παρατηρήσεις → γενική εικόνα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, λεπτομερής περιγραφή
πληροφοριακά στοιχεία → ιστορικά στοιχεία, πληροφορίες για την κατασκευή και τη χρήση του
προσωπικές σκέψεις → αξιολόγηση του αντικειμένου (πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα),σκέψεις (προσωπικές ή άλλων) για το αντικείμενο
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
συμπεράσματα, σκέψεις και συναισθήματα, αναφορά στο μέλλον

4.  Περιγραφή έργων τέχνης (πινάκων ζωγραφικής, γλυπτών, αγγείων)
γενικός χαρακτηρισμός του έργου (π.χ. εντυπωσιακό, επιβλητικό)
γενικές πληροφορίες σχετικά με τον δημιουργό του έργου, τον χρόνο κατασκευής του, τον
τόπο που βρίσκεται, την κατάστασή του, την ιστορική του πορεία κ.λπ.
πληροφορίες για το υλικό του, την τεχνοτροπία, το μέγεθος ή τα χρώματά του
περιγραφή του τι παριστάνει ή απεικονίζει
αναφορά των συμβολισμών του
αξιολογικές κρίσεις και παρατηρήσεις σχετικά με την τέχνη και την τεχνική του καλλιτέχνη,
γενική εντύπωση και κρίση για την αισθητική του αξία
σύγκριση του έργου αυτού με άλλα του ίδιου καλλιτέχνη ή με αντίστοιχα άλλων
σκέψεις και συναισθήματα που μας δημιουργεί το έργο

Επισήμανση: Σε μια περιγραφή έργου τέχνης δεν είναι απαραίτητο να αναφέρουμε όλα τα παραπάνω στοιχεία ούτε και να τηρήσουμε απόλυτα τη σειρά παρουσίασης. Αυτό εξαρτάται από τις γνώσεις μας, τον σκοπό της περιγραφής και την περίσταση της επικοινωνίας.

5.  Περιγραφή οικοδομήματος (και αρχιτεκτονικού έργου τέχνης)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
παρουσίαση της ταυτότητας του κτίσματος και της προσωπικής μας σχέσης με αυτό
η θέση του στον χώρο
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
αισθητηριακές παρατηρήσεις → γενική εικόνα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, 
λεπτομερής περιγραφή εξωτερικού και εσωτερικού
πληροφοριακά στοιχεία → ιστορικά στοιχεία, πληροφορίες για την κατασκευή και τη 
χρήση του
προσωπικές σκέψεις → αξιολόγηση του κτίσματος (πλεονεκτήματα και 
μειονεκτήματα), σκέψεις (προσωπικές ή άλλων) για το κτίσμα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
συμπεράσματα, σκέψεις και συναισθήματα, αναφορά στο μέλλον